تأثیر تنش خشکی و قارچ میکوریز بر بیماری پوسیدگی ریشه دانهال پسته ناشی از قارچ fusarium solani

چکیده تنش خشکی یکی از عوامل اصلی کاهش رشد و اثرگذار بر شیوع بیماری های پوسیدگی ریشه در گیاهان است. قارچ میکوریز با قابلیت همزیستی با اکثر گونه های گیاهی می تواند اثرات ناشی از بیماری های پوسیدگی ریشه را تعدیل کند. در این تحقیق ابتدا عامل اصلی پوسیدگی ریشه دانهال های پسته در استان کرمان شناسایی و جدایه میکوریز با درصد همزیستی بالا انتخاب گردید. بدین منظور تعداد 79 نهال دارای علائم متفاوت بیماری طی بازدید های منطقه-ای انتخاب و عامل بیماری از آن ها جداسازی گردید و گونه fusarium solani به عنوان عامل اصلی پوسیدگی ریشه شناخته شد. جهت بررسی وضعیت میکوریزی، تعداد 72 نهال از نهالستان هایی دارای بافت خاک، شوری و ph متفاوت نمونه برداری شد و پس از تعیین میزان همزیستی میکوریزی آنها، جدایه با درصد کلنیزاسیون بالا (3/87) به عنوان جدایه اصلی انتخاب گردید. در مرحله بعد، تأثیر تنش خشکی و قارچ میکوریز بر شدت بیماری پوسیدگی ریشه دانهال پسته بادامی ریز ناشی از fusarium solani در دو آزمایش جداگانه در شرایط گلخانه مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش اول شامل سه سطح تنش خشکی(80 درصد ظرفیت مزرعه=d0، 50 درصد ظرفیت مزرعه= d1و 25 درصد ظرفیت مزرعه=d2) و سه سطح قارچ عامل بیماری (شاهد=f0، جدایه فوزاریوم با اسپورودوکیوم آبی رنگ=f1، جدایه فوزاریوم با اسپورودوکیوم کرم رنگ=f2) و آزمایش دوم شامل دو سطح میکوریز (عدم تلقیح میکوریز =m0، تلقیح با میکوریز =m1) و سه سطح بیماری آزمایش اول بود. هر یک از آزمایشات به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تکرار اجرا گردیدند. بر اساس نتایج به دست آمده، میزان همزیستی میکوریزی تحت تأثیر خصوصیات خاک قرار گرفت و درصد کلنیزاسیون در خاک های با شوری کم و بافت سبک افزایش یافت. همچنین نتایج نشان داد که اثرات اصلی ناشی از مایه زنی عامل بیماری، میکوریز و تنش خشکی بر کلیه پارامترهای اندازه-گیری شده در سطح 1% معنی دار می باشد. اثرات متقابل دوگانه میکوریز و تنش خشکی با عامل بیماری بر کلیه صفات به جز وزن خشک ریشه در آزمایش تنش خشکی در سطح 1% معنی دار بود. شاخص های رشدی در گیاهان مایه زنی شده با قارچ میکوریز نسبت به گیاهان شاهد افزایش و در گیاهان دارای تنش خشکی شدید نسبت به شاهد به طور معنی دار کاهش یافت. تلقیح قارچ میکوریز باعث کاهش و تنش خشکی باعث افزایش کلنیزاسیون ریشه توسط عامل بیمارگر شد. بنابراین تنش خشکی و میکوریز می توانند به ترتیب اثر افزاینده و کاهنده بر عامل بیماری داشته باشند. واژه های کلیدی: میکوریز، تنش خشکی، پسته، fusarium solani، بیماریزایی، کلنیزاسیون